Einstein Probe detecteert raadselachtige kosmische explosie

De Einstein Probe heeft een nieuw venster geopend op het verre röntgenuniversum en belooft ons nieuwe beelden van de verste explosies in de kosmos. Minder dan drie maanden na de lancering, op 15 maart 2024, detecteerde de Wide-field X-ray Telescope (WXT) van de Einstein Probe al een uitbarsting van röntgenstraling met lage energie. Astronomen noemen dergelijke röntgenstraling ‘zacht’, hoewel het nog steeds veel energieker is dan zichtbaar of ultraviolet licht. 

De uitbarsting duurde meer dan 17 minuten en fluctueerde in helderheid voordat deze weer verdween. Zo’n gebeurtenis staat bekend als een ‘fast X-ray transient’ (FXRT) en deze specifieke transient kreeg de aanduiding EP240315a. Ongeveer een uur nadat de röntgenstraling was waargenomen, detecteerde een telescoop in Zuid-Afrika als onderdeel van het Asteroid Terrestrial-Impact Last Alert System (ATLAS) zichtbaar licht van dezelfde plek.

Vervolgwaarnemingen met de Gemini-North-telescoop op Hawaï en de Very Large Telescope in Chili leverden roodverschuivingsmetingen op die bevestigden dat de uitbarsting van een afstand kwam van ongeveer 12,5 miljard lichtjaar en het licht zijn reis naar ons begon toen het heelal nog maar 10 procent van zijn huidige leeftijd had. EP240315a was hiermee de eerste keer dat astronomen zachte röntgenstraling gedurende zo’n lange periode hadden gedetecteerd van zo’n oude explosie. Kort na de ontdekking kon men de uitbarsting ook al waarnemen op radiogolflengten met behulp van de Australian Telescope Compact Array (ATCA). Door het drie maanden lang te monitoren, stelde men vast dat de energie-output overeenkwam met een typische gammaflits.

Lees verder op: Astronomie

40
Deel dit artikel